Mứt Gừng là món ngon không thể thiếu trong dịp Tết cổ truyền của người Huế. Với bàn tay khéo léo, người dân vùng Kim Long đã tạo nên một đặc sản danh bất hư truyền. Bí quyết làm mứt gừng Kim Long Huế thơm ngon, cay nồng không chỉ là kỹ thuật chế biến, mà còn là sự am hiểu về thiên thời, địa lợi. Bạn đến Huế ngày Tết, hãy ghé thăm một gia đình xứ Kim Long. Hãy chậm lại để thưởng thức mứt gừng trong toàn vẹn không gian văn hóa nhé.
Củ gừng xứ Tuần xuôi về đất Kim Long
Mứt Gừng từ lâu đã quen thuộc với người dân Việt Nam. Đặc biệt vào dịp Xuân về, Tết đến, nhà nào cũng chuẩn bị sẵn một khay mứt để tiếp khách. Trong đó, đặc sản quen thuộc nhất phải kể đến Mứt Gừng Kim Long Huế.
Vào dịp Tết xưa, vua chúa, hoàng tộc muốn có một món ăn ấm nóng để chống chọi với cái rét cắt da cắt thịt. Thế nên, những người trong làng Kim Long đã nghĩ ra cách làm mứt gừng để tiến vua.
Kim Long là làng ven sông, tấp nập trên bến dưới thuyền. Đến dịp cuối năm, những chiếc thuyền từ làng Bãng Lãng xuôi dòng Hương Giang mang gừng về bán. Làng nằm ở ngã ba Tuần, là nơi hai nhánh Tả và Hữu của dòng sông Hương gặp nhau. Tuần là vùng đất bán sơn địa, đất pha sỏi. Chính vì vậy, củ gừng Tuần tuy nhỏ nhưng dậy hương thơm và vị đậm đà. Đến tháng chạp, gừng vừa độ, không quá non cũng không quá già. Củ gừng Tuần giữ vai trò quan trong trong bí quyết làm mứt gừng Kim Long Huế thơm ngon, cay nồng.
Sự khéo léo, tỉ mẫn của người người làng Kim Long
Mứt Gừng Kim Long được làm thủ công hoàn toàn. Người dân thái lát gừng nhỏ vừa, làm trắng bằng chanh và quất, không phẩm màu, không chất bảo quản. Mứt Gừng có màu vàng nhẹ và giữ được hoàn toàn hương vị tự nhiên của Gừng. Mứt Gừng Kim Long có vị cay đậm đà và thơm nồng hơn hẳn Mứt Gừng ở những vùng miền khác, trở thành món đặc sản xứ Huế.
Mứt Gừng Kim Long là loại mứt khô bởi những gia đình truyền thống ở Huế vẫn thường yêu thích loại mứt giòn và ráo. Nhờ được sấy khô kỹ lưỡng nên Mứt Gừng có thể bảo quản được lâu trong suốt những ngày đông tháng giá.
Bí quyết làm mứt gừng Kim Long
Để có được những lát Mứt Gừng thơm ngon, cay cay, màu vàng ươm tự nhiên phải cẩn thận trong từng công đoạn làm mứt. Tất cả các khâu từ chọn nguyên liệu, cắt lát, rim đường cho đến thời gian sấy mứt đều rất quan trọng.
Gừng phải đảm bảo đúng gừng gốc Huế, trồng tại vùng Tuần. Người dân tuyển chọn gừng thu hoạch vào cuối năm, không quá xơ già cũng không quá non để có vị cay nồng đến độ.
Sau khi được gọt sạch, thái mỏng thật đều tay, gừng được ngâm nước vo gạo khoảng một giờ rồi vớt ra để ráo. Sau đó, đun nước sôi luộc gừng, cho vào một ít chanh và quất để miếng gừng sạch, vàng đẹp. Gừng cần luộc vừa chín tới, sau đó vớt ra để ráo nước.
Công đoạn quan trọng và khó nhất quyết định hương vị đạt chuẩn của Mứt Gừng Kim Long Huế là trộn đường và rim gừng. Trộn đều từng miếng gừng cho thật thấm đường theo tỷ lệ một đường, một gừng, để ngấm khoảng một giờ thì cho gừng vào chảo rộng, rim củi lửa nhỏ liu riu, nấu chậm sao cho nước đường vàng óng thấm đượm dần vị ngọt vào từng miếng gừng cay. Thỉnh thoảng, trộn đều đến khi mứt gần sánh thì đảo nhanh tay cho tới khi đường thật khô và xếp từng lát gừng duỗi thẳng, đặt chồng lên nhau từng lớp. Cần canh thời gian đảo mứt vừa phải, đảo thật đều tay.
Công đoạn tiếp theo quyết định thẩm mỹ của Mứt Gừng Kim Long Huế là đảo đều sau khi gừng được đổ ra khay. Nhờ công đoạn này, từng miếng mứt gừng duỗi thẳng đẹp mắt và được tách ra, không đóng cục với nhau. Mứt gừng ráo khô một cách tự nhiên, trở nên giòn rụm và đóng gói cẩn thận để bảo quản được lâu.
Chế biến thủ công, ngâm rửa tự nhiên và sử dụng củi lửa rim chậm theo cách truyền thống tiêu tốn nhiều thời gian và công sức để ra được sản phẩm Mứt Gừng Kim Long Huế cay nồng. Thế nhưng người dân xứ Huế vẫn chung thuỷ với cách làm này suốt mấy chục năm nay, nhằm lưu giữ hương vị đặc trưng rất riêng của món đặc sản Huế này.
Thăm làng Kim Long ngày Xuân – thưởng thức mứt gừng truyền thống
Ngang qua Kim Long vào những ngày tháng Chạp, bạn sẽ ngạc nhiên bởi mùi Gừng phảng phất quanh lối xóm. Nhà nhà, người người đều nhộn nhịp vận chuyển gừng, rửa gừng, cắt gọt và làm Mứt Gừng.
Từ thành phố Huế, đạp xe chầm chậm thăm các nhà vườn xanh mát, thanh bình dọc bờ sông Hương thơ mộng, bạn sẽ cảm nhận được tâm hồn xứ Huế thanh tao, hồn hậu mà thân thương. Dừng chân bên hiên nhà, thưởng thức chén trà xanh, nhâm nhi miếng Mứt Gừng truyền thống giữa tiết trời se se lạnh mà nghe hơi ấm mùa Xuân đang len lỏi đâu đây…bạn sẽ thêm yêu mảnh đất dung dị này.
Ngày nay, hàng bánh mứt Tết ngày càng đa dạng và phong phú, nhiều loại vừa ngon vừa đẹp mắt, thế nhưng xứ Huế vẫn dành sự ưu ái đặc biệt cho món đặc sản Tết: Mứt Gừng! Mâm mứt bánh Tết của nhà nào cũng không thể thiếu khay Mứt Gừng cay nồng. Nhiều người chọn Mứt Gừng Kim Long làm món quà Tết ý nghĩa gửi đến người thân, bạn bè phương xa thay lời chúc đầu năm mới.
